Гродненский государственный университет имени Янки Купалы - ГЕРОЙ САВЕЦКАГА САЮЗА ГЕНЕРАЛ-ЛЕЙТЭНАНТ Н.М. МУЛЬТАН (1900-1975): «У БОЙ ЁН ІШОЎ НЕ ДЗЕЛЯ СЛАВЫ

Мікалай Мікалаевіч Мультан - савецкі ваеначальнік, Герой Савецкага Саюза (21.07.1944), генерал-лейтэнант (8.08.1955). Нарадзіўся 24 лістапада 1900 года ў вёсцы Някрасаўшчына Слонімскага павета Гродзенскай губерні (цяпер Слонімскі раён Гродзенскай вобласці) у сям'і рабочага. Скончыў чатыры класы рэальнага вучылішча і два класы чыгуначнага вучылішча ў Баранавічах. З пачаткам Першай сусветнай вайны сям'я была эвакуіравана ў Маскоўскую губернію. Працаваў рамонтным працоўным на чыгуначнай станцыі Бацюшкава Маскоўска-Беларуска-Балтыйскай чыгункі.

У верасні 1918 года Мікалай Мультан добраахвотна ўступіў у рады Чырвонай Арміі. Служыў пісарам 1-га камуністычнага харчовага атрада ў Смаленску, а з лістапада - каптэнармусам у 10-м Маскоўскім стралковым палку ў г. Казлове Тамбоўскай губерні. З лютага па жнівень 1919 года - ад'ютант батальёна ў 98-м Савецкім стралковым палку (Рэжыца), адтуль накіраваны камандаваннем на вучобу. Падчас вучобы ў складзе зводнага атрада ўдзельнічаў у абароне Петраграда. У 1920 годзе скончыў 1-е Маскоўскія пяхотныя курсы. З мая 1920 года - камандзір узвода 501-га стралковага палка 56-й стралковай дывізіі на Заходнім фронце. Удзельнічаў у савецка-польскай вайне, у ліпені быў цяжка паранены. Лячыўся ў шпіталях Віцебска, Мцэнска, Кірсанава. Пасля лячэння, з кастрычніка 1920 года - камандзір узвода 58-га стралковага палка 20-й асобнай стралковай брыгады ў Ніжнім Ноўгарадзе. У складзе палка ўдзельнічаў у падаўленні паўстання ў Тамбоўскай губерні.

З верасня 1921 па студзень 1922 года - начальнік каманды 10-га асобнага батальёна Частак асаблівага прызначэння (ЧАН) у Сімбірску. Затым зноў вучыўся і ў чэрвені 1922 года скончыў паўторныя курсы камсаставу Прыволжскай ваеннай акругі ў Самары, пасля іх заканчэння служыў камендантам штаба атрадаў ЧАН Самарскай губерні. Са студзеня 1923 года - камандзір роты асобнага каравульнага батальёна ў Івашчанкава, са сакавіка 1923 па верасень 1925 года - памочнік камандзіра і камандзір роты 99-га стралковага палка 33. Стралковай дывізіі Прыволжскай ваеннай акругі.

У 1925-1927 гадах вучыўся ў Мінскай ваеннай пяхотнай школе, з верасня 1927 - памочнік камандзіра і камандзір роты 21-га стралковага палка 7-й стралковай дывізіі Украінскай ваеннай акругі (Ромны). З лютага 1930 па верасень 1931 года - камандзір роты, начальнік палкавой школы, памочнік начальніка штаба палка, начальнік штаба батальёна ў 120-м стралковым палку 40-й стралковай дывізіі Сібірскай ваеннай акругі (Канск). У 1932 годзе скончыў разведвальныя ваенныя курсы пры Выведвальным упраўленні РСЧА. З 1932 года - памочнік начальніка 1-й часткі і начальнік 2-й часткі штаба 94-й стралковай дывізіі Сібірскай ваеннай акругі (Краснаярск). З мая 1936 года - ваенны цэнзар штаба акругі, з сакавіка 1938 года - начальнік разведвальнага аддзела штаба Сібірскай ваеннай акругі. У 1939 годзе скончыў 1-ы курс Ваеннай акадэміі РСЧА імя М. В. Фрунзэ. З верасня 1939 года камандаваў 418-м стралковым палком 133-й стралковай дывізіі Сібірскай ваеннай акругі, які дыслакаваўся ў Новасібірску.

У ліпені 1941 года дывізія ў складзе 24-й арміі Рэзервовага фронту будавала абарончую мяжу па Дняпры. У пачатку верасня 1941 года дывізію перакінулі ў 22-ю армію Заходняга фронту, дзе полк уступіў у бой у кастрычніку 1941 года падчас Вяземскай абарончай аперацыі бітвы за Маскву. З 12 кастрычніка дывізію знаходзілася ў склад 31-й арміі Калінінскага фронту, дзе яна вяла абарончыя баі на паўночны ўсход ад Калініна. 23 лістапада яе аўтатранспартам перакінулі ў 16-ю армію Заходняга фронту, дзе яна ўдзельнічала ў адбіцці ўдару нямецкіх танкаў па Рагачоўскай шашы ад Кліна на Маскву.

У снежні 1941 года палкоўнік Мультан быў прызначаны начальнікам штаба 133-й стралковай дывізіі 1-й ударнай арміі і 49-й арміі Заходняга фронту, удзельнічаў у наступальным этапе бітвы за Маскву ў Ржэўска-Вяземскай аперацыі 1942 года на Юхнаўскім накіраванні. 5 сакавіка 1942 года дывізія вызваліла горад Юхноў, за што 18 сакавіка ёй было прысвоена гвардзейскае званне і яна стала называцца 18-й гвардзейскай стралковай дывізіяй. З ліпеня 1942 года - камандзір 42-й стралковай дывізіі ў складзе 49-й арміі, якая праславілася ў Ржэўска-Вяземскай (1943) і ў Смаленскай наступальных аперацыях. 13 жніўня 1943 года дывізія вызваліла горад Спас-Дэменск, а 25 верасня вызначылася пры вызваленні Смаленска. За гэта дывізія была ўдастоена ганаровага наймення "Смаленская" (25.09.1943). 14 лютага 1943 года Н.М. Мултану было прысвоена воінскае званне генерал-маёр.

З лістапада 1943 года і да заканчэння вайны ён камандаваў 69-м стралковым корпусам у 33-й і 49-й арміях на Заходнім, Беларускім і 2-м Беларускім (з чэрвеня 1944) франтах. Камандзір 69-га стралковага корпуса (49-я армія, 2-і Беларускі фронт) генерал-маёр Мультан асабліва паспяхова праявіў сябе падчас Беларускай стратэгічнай наступальнай аперацыі "Баграціён". Падчас яе першага этапу - Магілёўскай франтавой аперацыі - ён умела арганізаваў і ажыццявіў прарыў абароны суперніка, 26 чэрвеня 1944 года зрабіў паспяховае фарсіраванне Дняпра ў раёне вёскі Дабрэйка Шклоўскага раёна Магілёўскай вобласці. 28 чэрвеня сумесна з іншымі часцямі воіны корпуса вызвалілі горад Магілёў. У наступныя дні корпус працягваў паспяховае наступленне падчас Мінскай аперацыі. Указам Прэзідыума Вярхоўнай Рады СССР ад 21 ліпеня 1944 гады «за ўзорнае выкананне баявых заданняў Камандавання на фронце дужання з нямецкімі захопнікамі і выяўленыя пры гэтым адвагу і геройства» генерал-маёру Мультану Мікалаю Мікалаевічу прысвоена званне Героя Савецкага Звяза з Уручэннем Зорка». Іншыя ўзнагароды нашага земляка: два ордэны Леніна (21.07.1944, 21.02.1945), чатыры ордэны Чырвонага Сцяга (30.01.1943, 18.08.1943, 3.11.1944, 20.06.1949). два ордэны Суворава 2-й ступені (10.04.1945, 29.06.1945), ордэн Чырвонай Зоркі (28.10.1967) і шэраг медалёў.

У апошні год вайны 69-ы стралковы корпус быў перададзены ў 50-ю армію (3-і Беларускі фронт), разам з якой генерал Мультан удзельнічаў ва Усходне-Прускай наступальнай аперацыі. За прарыў нямецкай доўгачасовай абароны ў Мазурскіх азёр у студзені 1945 года корпусу было прысвоена ганаровае найменне "Мазурскі".

Пасля вайны генерал-лейтэнант Мультан працягваў камандаваць тым жа корпусам ва Узброеных Сілах СССР; кіраваў перадыслакацыяй корпуса ў склад Харкаўскай ваеннай акругі ў жніўні 1945 года. З мая 1946 па чэрвень 1950 гадоў - начальнік Упраўлення баявой і фізічнай падрыхтоўкі Кіеўскай ваеннай акругі. У 1951 годзе ён скончыў Вышэйшыя акадэмічныя курсы пры Вышэйшай ваеннай акадэміі імя К. Я. Варашылава. З ліпеня 1951 года - начальнік Упраўлення баявой і фізічнай падрыхтоўкі Ленінградскай ваеннай акругі. З кастрычніка 1954 года - камандзір 30-га гвардзейскага стралковага корпуса Ленінградскага ВА. З чэрвеня 1956 года - намеснік Галоўнага ваеннага саветніка - старшы саветнік па навучанні войскаў намесніка Міністра нацыянальнай абароны Германскай Дэмакратычнай Рэспублікі. З сакавіка 1959 года генерал-лейтэнант Мультан Н. Н. знаходзіўся ў адстаўцы. Жыў у горадзе-героі Ленінградзе, дзе і памёр 19 верасня 1975 года. Пахаваны на Серафімаўскіх могілках. Імем Героя названа вуліца ў г. Беразіно Мінскай вобласці. Трэба ўвекавечыць яго памяць і ў Гродзенскай вобласці.